21.YY. KURUMSAL, DEMOKRATİK ÖRGÜTSEL YAPI

Örgüt, teşkilat: Toplum, topluluklar için kurulmuş, güven ortamı sağlayıcı, ortak karar aldırabilen liderler ile, siyasi amaçlı topluluklar. En küçük topluluğun dahi kurumsal kimlik sahibi olmaya ihtiyacı vardır. En küçük topluluk aile olduğuna göre, ailemizde dahi anne ve babalarımız kural koyar, düzen kurar.
Bütün topluluklar, düzen, kural ve disipliner yaklaşım ile yönetilir. Örgüt olmadan önce, öğrenen bir organizasyon haline gelmek gereğini ifade ediyor 21nci yy bilimsel ifadeler.

5 kişi ile başlayıp, 50 bin kişilik organizasyonlara dönüştüğümüz zaman, adil, açık, net, demokratik olarak nasıl yönetilecek, yöneteceğiz? Bu sorunun cevabını bu işin
uzmanları şöyle ifade ediyorlar. “Organizasyonlar olgunlaşıp kurumsal olarak yapılarını güçlendirdiğinde, kendi kendini yönetebilme, ortak davranış sergileyebilme ve ortak karar alabilme becerisine sahip olmalılar”

21nci yy örgütlenme faaliyetinin en önemli noktaları; organizasyon içi eğitimler, faaliyetler, planlar, stratejiler, ortak karar alabilme süreçleri, azaltılmış kademeler, gelişmiş sakin iletişim becerileri, üslup ve bir kurum kültürüne sahip olmak olarak belirtiliyor.
Literatürde ayrıca “örgütsel demokrasi” kavramının kurumsal yapılara yerleşmesinin şart olduğu vurgulanıyor. Örgütsel demokrasinin işlevsel hale gelmesi elbet bir süreç gerektiriyor, bu da disipliner, analiz yapabilen bir topluluk ile çalışarak mümkün.
Özellikle Almanya’nın bu konuda ciddi çalışmaları mevcut ve örgütsel demokrasiyi oturtmuş şirketlere sahip bir ülke olarak, dünya da kendini kanıtlamış konumda.

Demokrasi: Siyasi iktidarın toplumda, toplum için, bizzat toplum tarafından kullanılması, veya halkın kendi kendini yönetmesidir (Sartori, 1996:36)
O halde; örgütsel demokrasi’yi hayata geçirebildiğimizde, örgüt üyeleri, kendi kendilerini yönetebiliyor, özgür irade ile mutlak ortak örgütsel karar alabilecek olgunlukta olabiliyorlar. Örgütsel demokrasi kavramının içeriğine yöneldiğimizde, işyeri / ekonomik / endüstriyel – demokrasi, kendi kendine yönetim, çalışan – üye kontrolü, çalışan – üye katılımı / katkısı gibi ifadelere rastlıyoruz. Elbet bu kavramların öncelikle anlaşılması, öğrenilmesi ve disipliner bir anlayış ile örgüt içinde hayata geçirilmesi şart. Örgütsel demokrasi ile yönetilen kurumlarda, otoriter olmayan liderler tarzı ile, çalışma sartlarındaki karar ortamların da, örgüt üyeleri ile birlikte katılımı, karar almayı teşvik edici ve çok daha geniş anlamda üyelerin kendi kendilerini yönetebilecekleri bir şekle alışkanlık kazanılması esas hedef olarak ifade ediliyor. (Smith, 1976:276)

Örgütsel demokrasinin 4 temel prensibi bulunmakta.

1. Bireysel özgürlüğe saygı ve sorumluluk alan herkese bağlılık.
2. İnsanlar arasında siyasi fikir eşitliği oluşacak.
3. Kollektif mantık ve inanç.
4. İstikrar ve güvenirlik.

Örgüt içi karar alınmasın da, örgüt üyelerinin eşit haklara sahip olması ideal, ancak bu noktada belirsizlik bertaraf edilmeli. Belirsizliğin bertaraf edilmesi, bilginin serbest
dolaşımına bağlı. Bilgiyi net bir şekilde alabilen tüm örgüt üyeleri, eşitlik, katılım, tartışma ve konsensus (fikir birliği), paylaşılan örgüt değerleri ile, kendini değerli, katılımcı hissediyor, bu da topyekün üyelerin, örgüte karşı bir bağlılık, aidiyet duygusu, saygı geliştirmesine yardımcı oluyor.

Gelelim örgütsel demokrasinin, siyasal demokrasiden farklılık  noktasına.

Siyasi ve demokratik açıdan farklılıkların ve niteliklerin belirtildiği bu tabloyu inceledikten sonra, “örgütsel demokrasi için ortaya çıkan dikkat çekici noktalar şöyle bildiriliyor.

Örgütsel, kurumsal, demokratik yapı:

• Yapılacak işler ve dağılımı
• Söyleşiler, münazaralar, tartışmalar
• Şebeke sistemde standardizasyon
• Liderlik
• Evrensel idealler
• Planlama, strateji
• Ne zaman yavaş olacağız, ne zaman hızlanacağızı bilmek
• Kontrol bende yanılgısını terk etmek
• Kazançlar, insanlar, değerler, prensipler
• Anlamlı çalışma alanları
• Dinamik, öğrenen organizasyon ortamlarında gelişmek, büyümek
• Dörtlü sonuç (finansal, sosyal, iç ve dış çevre, tehditler, fırsatlar, güçlü, zayıf yönler)

SONUÇ: Paydaş demokrasiye ihtiyacımız var, toplu halde kurumsal sorumluluk ve şeffaflık gerekiyor. Üyeler arasında güçlü bağ, ortak fikir birliği ve güvene dayalı pozitif bir etki oluşumu olmalı. Demokratik bir yaşam stili, kadınsı değerler, örgütsel demokrasinin en kritik noktaları. Duygusal zeka, açıklık, işbirliği, doğruluk gibi kavramlar daha çok kadınsı değerler ve bu nitelikler örgütsel demokrasi uygulamalarımız da sıkça karşımıza çıkıyor. Daha çok kadın üye, lider, yönetici barındırmak şart.
Kısaca; bilimsel çalışmalar, veriler, analizler örgütsel demokrasinin, verimliliğe, motivasyona, çalışma – iş üretme tatminine, adalete, eşitliğe, performansa olumlu etkilerini veriler ile ispatlanıyor. Özellikle doğru iletişim ve güvenirlik seviyesinde artış gözleniyor. Örgütsel demokrasinin, örgütsel verimliliğe katkısı elbette tüm üyelerin sorumluluk bilincine sahip olması halinde mümkün.
Bilmiyor, bilgimiz, kültürel zeka yoksunluğumuz, eksiklerimiz olabilir, öğrenen organizasyon olmamız şart.

İstanbul, Ağustos,

Dr. Arda Ateş

• Kaynakça; Örgütsel Demokrasi* Dr. Pınar ERKAL COŞAN
Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir Meslek Yüksek Okulu, BALIKESİR Doç. Dr.
Asena ALTIN GÜLOVA Celal Bayar Üniversitesi, İ.İ.B.F., İşletme Bölümü,
MANİSA Ö
• Prof. Dr. Salih Güney; Örgütsel Davranış (kitap)
• ÖRGÜT KÜLTÜRÜ, Robert, E QUINN